miércoles, 29 de octubre de 2014

OUTONO NO VAL DE TEVERGA

Sempre é a luz...
Ou as palabras do sabio afgano Rumi: "Más allá de cualquier idea/ de buenas o malas obras/ se extiende un campo./ Nos encontraremos allí."
Unha carretera que ascende lenta e baixa lenta prendida en contornos imposibles.
Ao xenio disparatado foiselle a man coa paleta de cores difíciles de pensar. -É unha das paisaxes máis fermosas do mundo, nunca estivera por aquí en outono, para min é branca do inverno ou amarela do verán.
Hai un campo... pero tamén un bosque e nas abas das súas montañas descarnadas abrigos entregos que acubillaron a poboadores tranquilos integrados nunha natureza que existe e é real; que ningén dubide que existe e é real.
Sempre pensando na rocha blanca, ou na auga que escorrega co seu mantra infatigable nos escuros das Xanas ou do ríu Xerandi, ou para mirar o mundo dende arriba soñando cumios lonxanos. Sempre foi igual... unha loita por ser da natureza dando pasos coñecidos.
O outono do trasno do Val das Mouras trouxo calma. O mesmo val de sempre agardou en silencio por ollos que miran cara adiante coa ilusión de quen quere voltar a ser neno nun mundo que, unha vez máis, non se detén.
Pouco máis de 24 horas para soñar con calma...







Bisonte lambéndose as costas. Paleolítico Superior. Cova da Madeleine (Dordoña. Francia).
Fabricado en corno de reno, 10 cm de lonxitude. Réplica

Visontes prehistóricos de la Covaciella. Asturias.


martes, 21 de octubre de 2014

ALEJANDRO GUITIAN DE ARMESTO: ALCALDE DE QUIROGA ENTRE 1853 e 1859

Alejandro Guitian de Armesto

Nacido en Santa María de Rendar (O Incio) no ano 1812.
O día 12 de marzo de 1843 acadou, pola Universidade Literaria de Santiago, o grado de licenciado en Xurisprudencia para poder exercer a avogacía.
Ao ano seguinte, 1844 é elixido alcalde de Rendar e en 1845 reelixido de novo por unanimidade. Durante este período matou ao famoso ladrón chamado Mourillón e capturou ao seu compañeiro "el aragonés". Este e outros méritos valéronlle para que o 1 de novembro de 1845 o xefe político da provincia de Lugo o recomendara para formar parte do goberno de Isabel  II.
Ocupou a alcaldía de Quiroga o 28 de decembro de 1853 e cesou neste cargo en 1859 segundo consta nunha carta ao Conde de Torre Novaes do día 30 de decembro de 1959 onde lle manifesta o seu interese pola súa reelección.
No ano 1860 acada o cargo de deputado provincial por Quiroga (partido Conservador). Nestes anos alcanzou unha grande influencia e posición na provincia de Lugo, mantendo importantes amizades entre as que destaca a do Conde de Torre Novaes co que mantén un constante cambio de impresións a través do correo.
A súa labor, nos anos como deputado, pode considerarse de grande importancia xa que foi un dos principais impulsores do ferrocarril cuxas primeiras liñas empezaron a construírse en Galicia nos anos 60. Da súa fluída correspondencia co Conde de Torre Novaes pódese tirar que traballou sen descanso para rebaixar as contribucións para Quiroga ademais de impulsar as obras de restauración da Igrexa de San Salvador do Hospital, que fora obxecto de numerosos danos na súa portada por parte das tropas francesas comandadas polo Mariscal Soult na súa retirada cara a meseta en xuño de 1809. Aínda que as obras de recuperación iniciáronse cara a 1830 segundo o proxecto do arquitecto Alejo Andrade Yáñez cun presuposto de 22.250 reais de vellón("Las encomiendas gallegas de la O.M. de San Juan de Jerusalén. Estudio y edición documental". T.II-1: La encomienda de Quiroga. Isidro García Tato, Eleutino Álvarez)., non se executaron na súa totalidade ata anos despois polo que pode verse nesta correspondencia. Tamén se deben o seu impulso as obras do cárcere de Quiroga, que foron atrasándose no seu inicio debido aos problemas para conseguir os planos e o elevado presuposto das mesmas. Todo parece indicar que o arquitecto que recibiu o encargo para a redacción do proxecto foi Faustino Domínguez, o mesmo que se encargou do deseño do cárcere de Becerreá.
No 1862 nomeárono promotor fiscal de Mondoñedo e pediu a súa substitución na Deputación Provincial.  Antes de cesar nas súas funcións intentou deixar no seu posto a unha persoa da súa confianza pero tardou en conseguilo debido a que o elixido atopábase entón en Madrid.

Esta información está tirada do impresionante arquivo particular da súa bisneta Mª Ángel Quiroga Novo. Unha pequena parte deste arquivo, posto á miña disposición pola súa propietaria, foi trascrito pola historiadora Yajaira Enríquez Martín.




miércoles, 15 de octubre de 2014

AUGASMESTAS. OUTONO










Como todos os anos eu enganchado na luz do outono que preludia a neve. Xa non falta tanto, din. Eu agardo que non chegue demasiado tarde como aquel verán. Depois de tantos anos na busca desta luz sei demasiado ben onde teño que ir a buscala sen mancarme demasiado; unha vez máis alí estaba prendida nos chopos, nas rochas e nas augas verdes do río.
O trasno do val das Mouras que non se moveu da súa galla enriba do ordenador, observa e remece inquedo; estes seres non son de moitas palabras, tratan de comunicarse cos humans con xestos elocuentes. Xa non ten as pernas cruzadas sobre a póla, apareceu sentado en equilibrio sobre ela. Supoño que está sorpendido e ainda non sabe que facer.
En outro círculo do mundo, do que son totalmente alleo, líbrase unha batalla absurda, como todas as batallas. Alleo ao que non me é alleo eu estou vixiliando a luz, despacio, respirando tranquilo, mirando o ceo: un clic, outro clic, cambio de posición, novos axustes, outro clic, un corvo que pasa croando, outro clic, os cans da aldea ladrando como tolos, outro clic, outro clic...
Non sei por que fun alí, ao mellor simplemente porque estaba tranquilo e quería luz. A xente debería buscar máis a luz é un regalo non só para os fotógrafos, que eu non son, pero xogo coa ventaxa de que nalgún momento da miña vida tiven a sorte de quedar pendurado dunha luz que pasaba.
A brisa que circula polo val abaixo deixando unha estética estela sobre o río non trae risas. Outro corvo pasa croando. Gústanme os corvos.
Quero quedarme máis cando o día xa se marcha arrancando a luz da tarde doutro outono máis que como nos xiros, nunca se sabe cal será o último.
O seguinte que recordo é estar deitado na cama co brazo esquerdo febril e as pernas tremendo de medo sen saber que dicir. O trasno do val das Mouras encolle os ombreiros.

martes, 7 de octubre de 2014

PUERTO SOMIEDO-PENOUTA-LA PERAL-PUERTO SOMIEDO

Cos membros do Club de Montaña Formigueiros de Quiroga na ruta circular: Puerto Somiedo-Penouta-La Peral-Puerto Somiedo. Foi un gran día.

Preme na siguinte ligazón para descargar aquivo .gpx: PUERTO SOMIEDO-PENOUTA-LA PERAL-PUERTO SOMIEDO.

Preme na seguinte ligazón para descargar arquivo .kmz: PUERTO SOMIEDO-PENOUTA-LA PERAL-PUERTO SOMIEDO.


Veigas de Penouta. Puerto Somiedo e a Babia ao fondo. Foto Mabel Fernández

Nas Veigas de Penouta. Foto: Loli Campo

Nas Veigas de Penouta. Foto: Loli Campo

Cumbre da Peña Penouta

Cumbre de la Peña Penouta. Foto: Mabel Fernández

Aresta da Penouta. Os montes da Babia ao fondo



O Cornón para dominalos a todos

Canal que une a Veiga de Penouta co val do río Trabanco. Foto: Raquel López

Val do río Trabanco

Val do río Trabanco

A norte da Peña Penouta é unha gran norte

La Aguja

Chegando a La Peral

Mirador do Príncipe

La Peral

lunes, 6 de octubre de 2014

GLOBAL: EL PADRE WALTER... TODOS REYES, TODOS POETAS.

Corriendo sentí un viaje por la superficie helada de Groenlandia.
Recordé un vuelo procedente de la terminal de vuelos domésticos de Reykiavik que se desvió de su ruta debido a una niebla pastosa que lo inunda todo para acabar en el aeropuerto de Kangerlussuaq, al borde del gran fiordo que lleva el mismo nombre, dentro del círculo polar ártico. Un rato después de la sorpresa del inesperado cambio de rumbo tuve que acudir a los folletos turísticos de la terminal para saber en dónde había querido la niebla que acabásemos. El piloto avisó por la megafonía del avión de hélices en el que viajábamos al hielo que aterrizaría allí sin ofrecer al pasaje más detalles. Los miembros de la expedición nos miramos con cara de sorpresa, ninguno conocía este singular destino. 


Fiordo de Kangerlussuaq. Groenlandia

En la única sala de espera, una vez hubimos desembarcado todo nuestro equipo, nos informaron de que intentarían volar al destino original (Narsarsuaq) a última hora de la tarde; de no ser posible tendríamos que esperar hasta el día siguiente, o quién sabe... 
Las caras somnolientas de expedicionarios de medio mundo e incluso varios inuits, indican que la paciencia es una virtud importante no sólo en las grandes montañas si no también cuando se viaja a cualquiera de las regiones más inhóspitas del planeta. Horas después conseguí averiguar que algunas de aquellas personas llevaban esperando allí varios días para viajar a su destino definitivo. Nosotros, recién llegados y todavía frescos, tomamos la improvisada escala como un regalo turístico de la compañía aérea y de la niebla de este país salvaje e imposible en el que las únicas leyes existentes parecen ser las que dicta el hielo, que no es poco.
Pasamos las primeras horas entre risas y fotografías junto a un singular letrero que indica las distancia en kilómetros y horas con las principales ciudades del mundo. Una vez pude sacar mi mapa de la mochila, comprobé con asombro que probablemente nunca en mi vida volvería a estar tan cerca de la mítica isla de Baffin, con toda seguridad el helador viento que soplaba del oeste procedía del mar y la bahía del mismo nombre.


En el aeropuerto de Kangerlussuaq. Groenlandia

Las horas pasaron, llegó el atardecer que no lo es y nos llamaron a la puerta de embarque para explicarnos que no volaríamos hasta la mañana siguiente. Al parecer, todos los aeropuertos de este país imposible estaban cerrados a causa de la densa niebla.
Mientras esperábamos noticias sin salir de la terminal, al oírnos hablar en español, se acercó a nosotros un chico joven, vestía de negro y llevaba alzacuellos por lo que no fue muy difícil suponer que se trataba de un sacerdote. Con un marcado acento argentino se sentó al lado de nuestro grupo y preguntó a dónde íbamos y de dónde veníamos cada uno de los cinco integrantes que lo componíamos. Una vez satisfecha su curiosidad y la nuestra se abandonó a sus pensamientos después de comentarnos que llevaba dos días esperando a que saliera su vuelo. Hasta aquí todo hubiera sido normal, una conversación intrascendente característica de la sala de espera de cualquier aeropuerto singular del mundo.
Ante la inoportunidad de esta escala forzosa nos entregaron a cada uno un vale de 150 coronas danesas para cenar en la cafetería del principal aeropuerto de Groenlandia. No habíamos comido nada desde el temprano desayuno al que nos vimos obligados para coger nuestro vuelo en Reykiavik y estábamos famélicos. En cuanto se hizo efectiva la amenaza de que no volaríamos, la principal prioridad era comer. Empujados por el hambre, dejamos todos los bultos de la expedición amontonados frente al mostrador de embarque de la compañía Air Greenland y corrimos hacia el comedor. Circunstancias de este tipo le enseñan a uno que lo mejor en estos casos es apostar por lo más seguro: pasta y pollo. Siempre debe ser así, en cualquier parte del mundo en la que sea posible esta elección, la primera comida o cena debe estar compuesta por pasta y pollo.
Tengo la cena de ese día clavada en mi memoria, hoy volvió a la carrera.Pedí ensalada de pasta y un gran plato combinado compuesto por patatas fritas congeladas, pollo asado y un par de huevos fritos; de postre skyr con moras. Una vez todos nos hubimos servido cuanto quisimos nos sentamos en una mesa con servicios para diez personas.  Aún no habíamos empezado a comer cuando vimos que se sentaba en la misma mesa que nosotros el joven vestido de traje negro con alzacuellos en la camisa. Con la familiaridad de los que comparten mesa y mantel se presentó como padre Walter, tenía veintinueve años y era de Alta Gracia, en la provincia argentina de Córdoba. No nos dio repara empezar a devorar nuestra comida mientras él hablaba, en estas circunstancia no hay lugar para formalismos. Los alimentos de nuestros platos desaparecieron a velocidad de vértigo y cuando nuestros estómagos encontraron algo de calma empezamos a lanzarle preguntas al padre Walter, sentado  a mi lado con las manos vacías cruzadas encima del hueco vacío de su puesto en la mesa.
Ante nuestra cortés curiosidad nos contó que llevaba algo más de un año visitando distintas localidades inuits de la costa oeste de Groenlandia y que su vuelo de Nanortalik a Thule se había interrumpido hacía dos días, a causa de la niebla, en Kangerlussuaq. Evidentemente su aspecto lo delataba pero en esta presentación formal comentó que era un sacerdote en misión evangelizadora de la iglesia católica. Mis ojos se abrieron como platos mirándolo con tanta indiscreción que conseguí que se ruborizara su rostro enjuto y pálido.
En aquel momento me pareció absurdo preguntarle a una persona de veintinueve años ¿por qué?, ¿qué buscas en un lugar así? La sensación de incomprensión aumentó cuando empezó a relatarnos cómo eran los inviernos en Groenlandia con la oscuridad de la noche polar mermando la vida casi durante seis largos meses. Allí sentado, en una situación como sólo pueden propiciar este tipo de expediciones, vino a mi cabeza el impresionante relato de Apsley Cherry-Garrard en su libro El peor viaje del mundo. Con inusitada sencillez, este superviviente de la expedición al Polo Sur de Robert Falcon Scott entre los años 1910 y 1913, narra el viaje que realizaron durante más de dos meses de oscuro e impenetrable invierno antártico tres miembros de la expedición de Scott al cabo Crozier, en el mar de Ross, para recoger tres tristes huevos de pingüino emperador. ¿Qué impulsó realmente a aquellos hombres a arriesgar sus vidas adentrándose en la siniestra oscuridad de la noche glacial para intentar recoger huevos de pingüino emperador durante la fase de incubación?
No recuerdo al padre Walter defendiendo en ningún momento su labor entre los esquimales, sencillamente se limitó a exponer lo que estaba haciendo. Sabéis que Groenlandia es el país del mundo que tiene la mayor tasa de suicidios por número de habitantes y una de las más altas de ingesta de alcohol, concluyó con serenidad.
La conversación con él se estancó en este punto cuando vinieron a avisarnos de que el transporte con destino al hotel en el que pasaríamos la noche estaba a punto de partir. Todavía teníamos que acarrear nuestro material hasta el todo terreno y cargarlo, por lo que tuvimos poco tiempo para despedirnos del incansable sacerdote argentino evangelizador de esquimales. Nos deseamos suerte y partimos.
Cuando estábamos a punto de abandonar el comedor volví la vista atrás, Walter seguía sentado a la mesa aprovechando los restos de la comida que habíamos dejado en los platos, la mayoría eran pieles, trozos poco pasados y huesos de pollo. Comía lo que podía con inusitada avidez sin levantar la cabeza del plato nada más que para alargar sus brazos sobre la mesa en busca de otra ración...

El padre Walter, los expedicionarios del viaje de invierno al cabo Crozier, tú, yo... ¿Cuál es la locura? ¿Quién domina los sentimientos más salvajes? Todos reyes, todos poetas...
Como dice la canción de los Marea: "Ponte el moño apretao, sirena, que se joda el viento..."

jueves, 2 de octubre de 2014

GLOBAL: EL PEQUEÑO PORTEADOR BENGALÍ DE LA CALLE DE GANGTOK...

Después de las montañas sagradas, la ciudad.
Una ciudad distinta desde la que se ven las montañas más altas del Himalaya más oriental.
Se llega poco a poco, entras en la maraña de calles desordenadas por barrios de campo que anticipan un caos conocido: ruido, gente, coches, motos, bicicletas... siempre gente metida en un bucle.
Gangtok es la capital del estado indio de Sikkim. En el año 1975, hace relativamente poco, se abolió la monarquía y el antiguo reino se convirtió en el estado número 22 de la India. En la que fue ciudad de paso obligatorio para adentrarse en las altas cumbres del Himalaya se cree que viven alrededor de 50.000 habitantes.
Los atardeceres en estas ciudades tienen siempre un componente cálido y mágico. Me gusta disfrutar en soledad de la hora en la que el bucle crece y se vuelve lento. Un bordillo, una barandilla oxidada, el suelo, a veces un banco, son los mejores balcones que uno pueda imaginarse para contemplar la vida, para tratar de escuchar la respiración de los que pasan sin ver. Son en su mayoría nepalíes asentados aquí durante el dominio británico, pero también lepchas nativos, bhutias, tibetanos refugiados, marwaris, bihari y bengalies.
Estoy cansado, con el rostro abrasado por el frío y el sol de altura, la piel reposando sobre huesos livianos, los ojos hundidos y lunáticos dispuestos a absorber hasta el más mínimo detalle y el alma saliéndose desbocada. Cualquier día es bueno, cualquiera. Después siempre me pregunto cómo serán los días allí cuando nosotros no estamos, ¿parará el bucle? He de confesar que tiempo después sigo mirando las previsiones mateorológicas para estos sitos con el único afán de imaginar la vida allí.
Cae el sol. Una mirada inquieta a los picos lejanos teñidos de rojo fuego y salgo. Callejeo hasta el centro. Desde el primer día me detuve inquieto en una calle occidental dentro de un mundo distinto, por la luz, por los usuarios, por la perspectiva, por su situación, por constituir un decorado diferente que no acaba de encajar en el antiguo tejido urbano. Una calle entera llevada hasta allí para substituir a otra igual al resto.
Busco el centro cegado por las luces de farolas que no encajan. Atravieso la marea urbana y me apoyo en una barandilla verde decorada en su punto central con un diseño esquematizado del nudo infinito. Observo inquieto a derecha e izquierda. Enseguida consigo trascender a mi posición y dejo de pensar en nada que no sea lo que veo. Vienen rápido historias de vida contenidas en cientos de rostros distintos marcados en su mayoría por el cansancio. Cada rostro una historia rápida difícil de contar. ¿Qué dejará hoy la marea?
Reposando el cuerpo contra la barandilla verde decorada con un nudo infinito el tiempo se detiene. Entre la multitud que camina por este decorado sobresale, formando un plano inclinado, una enorme caja de cartón. A medida que se acerca puedo ver que se trata del envoltorio de una nevera de las grandes, de las de dos pisos. La caja flota entre los transeúntes, se desliza a una velocidad pausada, sin interrupciones; el bucle lento por el paso de un día más, impide un avance más rápido. No entiendo. Algunos minutos después el pesado bulto está casi a mi altura entre la gente, ya puedo ver que no se desplaza por arte de magia. Uno, dos, tres, cuatro, cinco segundos después está frente a mi. Bajo el enorme frigorífico con embalaje impecable distingo un hombrecillo. Me muevo inquieto sin despegarme de la valla para verlo mejor...
Veo un bengalí de poco más de un metro y medio de estatura con el rostro cubierto de enormes gotas de sudor. La luz de las farolas hace que su cara marcada por dos enormes ojos blancos resulte abrumadora por el enorme peso que soporta un cuerpo tan pequeño. La frente comprimida por la ancha tira de cuero, apoyada sobre un simple trapo para no rozarse, une la cuerda que rodea la carga por su parte inferior y soporta todo el peso; el sistema es simple.
Lleva camisa de cuadros azules y pantalón de franela marrón recogidos con pulcros pliegues hasta la mitad de la pantorrilla. Va descalzo. La musculatura de sus piernas a la vista, tensa por el esfuerzo, parece no encajar en un cuerpo diminuto.
Difícil calcular su edad.
Avanza sin detenerse.
No soy capaz de atraer su atención como él la mía.
¿Qué pensará atrapado en su agujero de gusano? Un paso tras otro sólo mira el suelo de pulidas baldosas de color salmón en busca del siguiente, ¿contará los pasos?
Por la disposición de la escena su rosto descompuesto de sudor y cansancio estuvo frente a mi durante un triste segundo pero, en sus enormes ojos blancos enredados en cada paso, pude ver el mar del golfo de Bengala que nunca vi. Después continuó alejándose engullido por un río de gente que no puedo imaginarme a dónde se dirige... pronto volvió a ser sólo una enorme caja de cartón y luego... nada. Alguien, alguna vez, llegó a sugerir que todas estas escenas forman parte de un decorado que se retira cuando nos vamos, yo no lo creo.
Igual que las cosas que deposita la marea sobre la playa y las frases escritas en simples servilletas de cafetería cuando se nos ocurren, las historias de los porteadores de las faldas del Himalaya, son muy socorridas cuando no hay nada que contar.

Calle central. Gangtok. Sikkim